بررسی کارایی زهکشهای زیرزمینی در شرایط جلوگیری از ورود آب از سطح فوقانی

جریانهای مختلف آب به سمت زهکشها، تاثیرهای متفاوتی بر فرایند فرسایش درونی خاک و در نتیجه بر گرفتگی لوله ها و پوشش های زهکشی دارند. حرکت عمودی آب به سمت زهکش از روی لوله زهکش، نسبت به جریانهای افقی و شعاعی تاثیر بیشتری بر حرکت ذرات خاک به طرف پوشش زهکشی دارد. در این تحقیق، با نصب یک سیستم زهکشی زیرزمینی منفرد متشکل از سه خط زهکش به فاصله 20 متر و عمق متوسط 5/1 متر در حدود یک هکتار از اراضی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، اثر حذف جریان مستقیم آب از روی لوله زهکش بدرون آن بر عمق سطح ایستابی و دبی خروجی از زهکشها بررسی شد. جلوگیری از ورود مستقیم جریان عمودی به داخل زهکشها، بواسطه قراردادن لایه ای از پوشش پلاستیک روی پوشش شن زهکش میانی، انجام گردید. برای بررسی تغییرات عمق سطح ایستابی، چاهکهایی در داخل ترانشه زهکش و به فواصل 5/0، 5/1، 5 و 10 متر از هر زهکش در فواصل 5، 15، 25، 35، 45 و 55 متر از نهر کلکتور حفر گردید. در 11 زمان مختلف از ابتدای اردیبهشت تا پایان آذر 90، مقادیر عمق سطح ایستابی و دبی زهکشها اندازه گیری شد. داده های بدست آمده با استفاده از آزمون t بوسیله نرم افزار sas مورد آنالیز قرار گرفت. در دوره اندازه گیری، میانگین دبی زهکش فاقد پوشش پلاستیک (a)، به میزان 12 درصد بیشتر از میانگین دبی زهکش دارای پوشش پلاستیک (b) بود و و حجم زه آب زهکش a در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری با حجم زه آب زهکش b داشت. عمق سطح ایستابی در داخل ترانشه زهکش b حدود 5/8 سانتیمتر کمتر از مقدار متناظر در ترانشه زهکشهای فاقد پوشش پلاستیک (a و c) بود و مقدار آن در فواصل 5/0، 5/1 و 5 متری از زهکش b به ترتیب حدود 5/4، 2 و 3/0 سانتیمتر کمتر از مقادیر متناظر زهکشهای a و c بود. سرعت افزایش عمق سطح ایستابی در چاهکهای واقع در فواصل 5/0 و 5/1 متری از زهکش b تحت تاثیر پوشش پلاستیک قرار گرفت و عکس العمل آن نسبت به مقدار متناظر در چاهکهای مجاور زهکش a کندتر گردید. براساس نتایج، پوشش پلاستیک با ممانعت از ورود مستقیم جریان از روی لوله زهکش بدرون آن، سبب کاهش بار آبی موجد جریان و کاهش سرعت جریان به سمت زهکش -گردید که بواسطه آن بخش زیادی از رسوبات می تواند حتی قبل از ورود بداخل ترانشه زهکش رسوب نماید.